Wolfram Weimer: Kulturkampf of nieuwe hoop voor de scene?

Wolfram Weimer: Kulturkampf of nieuwe hoop voor de scene?

Er wordt momenteel veel gesproken over Wolfram Weimer in de kleurrijke wereld van de cultuurpolitiek. Op zaterdag 28 oktober 2025 sprak de journalist en nieuw benoemde staatsminister van Cultuur op de boekenbeurs in Frankfurt over de effecten van kunstmatige intelligentie op de literatuur. Weimer, die een AI-alter-ego heeft genaamd ‘Weimatar’, kwam aan de macht als de verrassende kandidaat van Friedrich Merz en heeft sindsdien voor veel opwinding gezorgd. Klassiek achter de schermen meldt de teleurstelling over de gehoopte depolitisering van het cultuurbeleid; Weimer wordt vaak gezien als een ideologische politicus.

Een cruciale stap in de ambtstermijn van Weimer was het verbod op gender bij federale autoriteiten en culturele instellingen. Velen in de culturele scene zijn geschokt door wat zijn standpunt over echte vrijheid in de kunst in twijfel trekt. Er zijn zelfs massale protesten tegen zijn benoeming gekomen, waaronder een petitie met meer dan 70.000 handtekeningen. Critici vrezen dat Weimer, bekend om zijn ‘Conservative Manifesto’, een cultuuroorlog in de politiek aanwakkert en blijk geeft van verbondenheid met rechtse ideeën. Een van zijn eerste officiële handelingen stuitte op heftige tegenstand.

Een controversiële benadering van cultuur

Weimer neemt geen blad voor de mond en spreekt scherp over de ‘linkse kant’ van de publieke omroep en over een zogenaamde ‘radicaal-feministische, postkoloniale eco-socialistische cultuur van verontwaardiging’. Zijn kritische uitspraken over boekenverboden in de VS en de Chinese culturele censuur leggen een verband met de democratische kritiek in Duitsland. Daarnaast gebruikte Weimer zijn ‘hoefijzertheorie’ om linkse en rechtse culturele verschijnselen gelijk te stellen, wat bij velen met onbegrip wordt onthaald.

Een ander verontrustend voorbeeld is de reactie van Weimer op rapper-specifieke controverses, die hem laten zien als iemand die beveelt in plaats van een dialoog te leiden. Dit deed hij toen hij het concert van rapper Chefket afzegde omdat zijn T-shirt controversieel was. Zijn benadering van cultuur wordt vaak omschreven als meer autoritair dan open en bereid om te communiceren.

Focus op culturele verantwoordelijkheid

Ondanks de opkomende kritiek werden er ook hoge verwachtingen gesteld van de plannen van Weimer om de Duitse filmindustrie te promoten. Hij wil streamingaanbieders verplichten te investeren in de nationale filmindustrie – het concrete plan is om een ​​zogenoemde digitale heffing in te voeren voor grote techbedrijven. Hier drukte hij zich optimistisch uit en vertrouwt hij op vrijwillige afspraken. Weimer benadrukt dat maatregelen tegen antisemitisme in de cultuur gekoppeld moeten worden aan nultolerantie voor antisemitische uitlatingen, wat duidt op een duidelijke houding tegenover maatschappelijke uitdagingen.

Over het geheel genomen roept Weimers manier van cultuurbeleid veel vragen op. Zijn aanpak wordt gezien als populistisch en inconsistent; ook zijn tegenstanders willen meer dan alleen krantenkoppen en eisen concrete concepten. De debatten rondom hem zijn symptomatisch voor de merkbare spanningen binnen het cultuurbeleid in Duitsland.

Maar hoe zal de situatie zich verder ontwikkelen? Is Weimer, met al zijn vermakelijke en tegelijkertijd controversiële opvattingen, een signaal voor verandering of slechts een schaduwspel in het politieke theater? Eén ding blijft zeker: cultuur blijft een hete aardappel en de rol van Weimar in dit spel blijft spannend en complex.